Kültür ve Turizm Bakanlığı “somut olmayan kültürel miras taşıyıcısı” 64 yaşındaki Rıza Yaman, yumurta kabuğundan sanat eserleri çıkartıyor.
Yaman, 2004’te tekstil işinden emekli olduktan sonra Konya’dan Muğla’nın Fethiye ilçesine taşındı.
Burada yumurta kabuğu oyma, hüsnühat (güzel yazı yazma) ve naht (ağacı kabartma veya oyma) sanatlarıyla ilgilenen Yaman, bu sanatları bir arada kullanarak yumurta kabuklarını sanat eserine dönüştürüyor.
Yumurta kabuğu ve ahşap oyma sanatçısı olarak 2 yıl önce Kültür ve Turizm Bakanlığınca, “somut olmayan kültürel miras taşıyıcısı” ünvanına layık görülen Yaman, yaptığı eserleri ve sanatını gelecek nesillere aktarabilmek için ulusal ve uluslararası festival ve etkinliklere katılıp ücretsiz atölye eğitimi veriyor.
Samsun’da düzenlenen festivale de katılan Yaman, eserlerini, “sanatın en kırılgan hali” ismini verdiği sergilerde katılımcıların beğenisine sunuyor.
Yumurtayı küçük bir delikten şırınga yardımıyla boşaltan sanatçı, içindeki zarı da çıkararak temizledikten sonra kurumaya bırakıyor, ardından yumurta kabuğu kullanmaya hazır hale geliyor.
– “Bir usta kendi yaptığı işi dahi isteseniz kopyalayamaz”
Yaman, AA muhabirine, genellikle kaz yumurtalarıyla çalışma yaptığını ama tavuk, ördek ve bıldırcın yumurtalarıyla da çalıştığını söyledi.
Türkiye’de bu sanatı yapan 10 usta bulunduğunu belirten Yaman, “Her usta atölyesinde kursiyerlerini yetiştiriyor. Bu sayının çoğalması için elimizden gelen çabayı veriyoruz. Yapılan bir işin kopyalanması kesinlikle yasaktır. Zaten bir usta kendi yaptığı işi, istese dahi, kopyalayamaz. Çizgilerimiz, tasarımlarımız tamamıyla kendimize aittir.” dedi.
Yaman kursiyerlerine ilk derste, “Yumurta kabuğu oyma sanatının ilk maddesi, sevdiğinizin kalbini kırmamak için nasıl davranıyorsanız yumurtaya o şekilde davranın. Amacımız kırmamak ve kırılmamaktır. Bu felsefeyle çalışmalara devam ettiğinizde başarılı olur ve yaptığınız sanat hayatınızı, kimliğinizi etkiler.” dediğini anlattı.
Yumurta kabuğu oyma sanatının dünyada çok ilgi gören ve beğenilen bir sanat olduğuna dikkati çeken Yaman, şöyle devam etti:
“Dünyadaki diğer sanatçılarla sosyal medya üzerinden görüşüyoruz, haberleşiyoruz. Sayfamızda her usta kendi yaptığı işi sergiliyor. İkinci sanatım olan naht, kıl testeresiyle ahşap oyma sanatıdır. İki sanatı birleştiren dünyada tek ustayım. Hat sanatı yalnız İslam aleminde var. Bu yüzden yapmış olduğum eserler dünyada çok sevildi, beğenildi.”
Yaman, geçmişte birçok sanat dalıyla uğraştığını fakat kendini yumurta kabuğu oyma sanatında bulduğunu dile getirerek, “Bana en çok huzur veren, en çok hayatımı etkileyen yumurta kabuğu oyma sanatıdır. Çünkü beni sakinleştiriyor, huzur veriyor. Doğurganlığı, bereketi, huzuru anlatan bir materyal.” ifadesini kullandı.
Yumurta kabuğunun kırılmaması için herhangi bir madde kullanılmadığına işaret eden Yaman, “Ham durumda alıyoruz yumurtayı, içini temizliyoruz. Sonra üzerine istediğimiz motifleri çalışıp kesmeye ve oymaya başlıyoruz. Bunun dışında bir kimyasal madde yok. Bunun bir tek kimyası vardır; kalp, sevgi ve aşktır.” diye konuştu.
– Kullanılan yumurta kabuklarını tabloya dönüştürüyor
Yumurta kabuklarından mozaik tekniğiyle tablo yapan Rıza Yaman’ın eşi Serpil Yaman ise “Emekli olduktan sonra eşim yumurta kabuğu oyma sanatçılığına başladı. Ben de evde kullandığımız yumurtaları tabloya dönüştürerek çalışmalar yapıyorum. Hobi amaçlı başladık fakat çok beğeni aldığı için devam ediyoruz.” dedi.
