Selçuklu devletinin son dönemlerinden kalma bir eser olarak 750 yılı aşan yaşına rağmen hala dimdik ayakta duran Hacı Kılıç Cami, taçkapısı ve mihrabındaki süslemelerle Kayseri’deki tarihi eserler arasında özgün bir yere sahiptir.
Kayseri şehir merkezinde ve İstasyon Caddesi üzerindeki Hacı Kılıç Cami, Selçuklu döneminin önemli eserlerinden biridir. Kayseri’nin sahip olduğu dini yapılar arasında önemli bir yeri bulunan Hacı Kılıç Cami; Selçuklu devletinin son dönemlerinde 647 (M. 1249} tarihinde Ebu’l-Kâsım Bin Ali Tûsî tarafından yaptırıldı.
Mimari Yapısı
Hacı Kılıç Cami, yanındaki medrese ile bir bütün oluşturmakta. Her iki yapı da kesme taştan yapıldı. Cami ve medreseyi meydana getiren yapı, kıble istikametinde 52×37 m. ölçülerinde, kalın taş duvarlarla çevrilmiş dikdörtgen bir plana sahiptir. Güney cephede üstte kemerli üç pencere vardır. Ortada dışa doğru çıkıntılı mihrap bolümü bariz bir şekilde görülmektedir. Medresenin kuzey batı köşesinde kare, camiin güney doğu köşesinde silindirik biçimde yapılmış köşe kuleleri vardır. Külliyenin doğu cephesinde camiye ait iki büyük pencere yer almaktadır. İlk pencere iki bölümdür; alt kısmı dikdörtgendir, üstte de sivri kemer içine de küçük bir pencere yerleştirilmiştir. İkinci pencerenin önüne büyük bir taş minare yapılarak kapatıldı, pencerenin sadece kenarı görülür. Minarenin hemen yanında Kayseri Mirlivası Hüseyin Bey’e ait bir mezar bulunmakta. Kitabesinde 953 Ramazan (M.1552) tarihi okunmakta olan bu mezar önceleri caminin önünde bulunmakta iken, buradan cadde açılması üzerine caminin minaresi bitişiğine nakledilmiş, mezar taşları da minare kaidesine yerleştirildi.
Caminin giriş cephesinde, kapının iki yanında birer dikdörtgen pencere bulunmakta. Bunlardan sağ taraftakinin önü sonradan yapılmış minare kaidesi ile kapalıdır. İbadet mekanında, mihrap duvarında üç, batı duvarında da iki pencere daha bulunmakta olup, bunlar mazgal pencere niteliğindedir. Mihrap nişi geometrik örgülü yıldız geçmelerden meydana gelmiş bir bordürle çevrilidir.
Caminin ve medresenin köşelerinde destek kuleleri bulunmakta. Bunlardan medrese ve cami arasındaki alana, dikdörtgen kaide üzerinde, yuvarlak gövdeli tek şerefeli taş minare bulunur.
Mihrap nişi, üç cepheli küçük nişlerle övülmüş. Ve etrafı baklava dilimli kafeslerle tanzim edilmiş. Kenardaki sutunçelerin gövdesi yine geometrik kompozisyonlarla tezyin edilmiş ve başlıkları küçük mukarnaslarla süslüdür. Kemer aynasında iki adet kabartma gül bulunan bu mihrap, söz konusu bütün özellikleriyle taçkapılardan sonra Hacı Kılıç Külliyesi’nin çok kıymetli bir bölümünü meydana getirir.
