İnceliği, kesimi, kullanılan malzemesi ve desenleriyle dünyada ün kazanan Hereke halısının üretimi, Körfez Belediyesi tarafından açılan merkez sayesinde yeniden yaygınlaştırılacak.
Doğu Marmara Kalkınma Ajansı işbirliğiyle Hereke’de bulunan ve eskiden Sümerbank lojmanı olarak kullanılan tarihi taş apartmanda Tarihi Hereke Halısı Üretim Atölyesi ve Kültürel Miras Müzesi kuruldu.
İpek halı dokumacılığını öğrenmek isteyen kadınlara geleneksel tezgahlarda 320 saatlik eğitim verilecek atölyede, ilk etapta eğitimleri başarıyla tamamlayan 10 kadın istihdam edilecek. Atölyede çalışan kadın dokuma ustası sayısı 3 yıl içerisinde 25’e çıkacak.
Dokunacak 4 metrekarelik halılar, Körfez Belediyesi tarafından hediyelik olarak satışa sunulacak.
Eğitimlerin ardından evinde halı dokumak isteyen kadınlara da tezgah ve iplikleri de belediye tarafından sağlanacak. Belediye, kadınların evlerinde dokudukları halıları piyasaya sürmelerine yardım edecek.
Öte yandan merkezin içinde oluşturulan, Hereke halısının tarihi ve üretim sürecinin anlatıldığı Kültürel Miras Müzesi’nde, ipek halılar, özgün motifler ile geleneksel halı dokumacılığında kullanılan aletler sergileniyor.
– “Santimetrekaresinde 100 ilmek bulunuyor”
Körfez Belediye Başkanı Şener Söğüt, AA muhabirine, Hereke’ye has ipek halıyı diğerlerinden ayrılan birçok özelliğin bulunduğunu, çift düğüm tekniğiyle dokunan halının santimetrekaresine 100 ilmek atıldığını ve “Yedi Dağın Çiçeği”, “Binbir Çiçek”, “Lalezer”, “Çeşmi Bülbül” gibi kendine özgü motiflerin işlendiğini söyledi.
Osmanlı döneminin ilk ipekli dokumacılık fabrikası Hereke Fabrika-i Hümayun’un 1843’te sarayların, ipekli döşemelik ve perdelik ihtiyaçlarını karşılamak için üretime geçtiğini aktaran Söğüt, Sultan 2. Abdülhamid döneminde fabrikada halı dokuma biriminin de açıldığını, bu sayede Hereke halısının ününün Avrupa’ya yayıldığını ifade etti.
Söğüt, ipek halı üretiminin zaman içerisinde fabrikanın dışına taştığına, civar beldelerde de dokunmaya başladığına değinerek, “Özellikle her evin altı halıhaneye dönüşmüş. Binlerce kadın geçimlerini bu işten sağlamaya başlamış. Kızlar çeyizlerini ipek halı dokumasından elde ettikleri gelirle sağlıyordu.” dedi.
– “Hedefimiz Hereke halısını yeniden ayağa kaldırmak”
Söğüt, maliyetlerin artması ve çeşitli ekonomik nedenlerle Hereke halısının üretiminin zaman içerisinde giderek azaldığını ifade etti.
Az sayıda da olsa özel firmaların Hereke markası altında ipek halı üretmeye devam ettiğini anımsatan Söğüt, şöyle devam etti:
“Biz de belediye olarak yine bu marka değerimizi korumak, ayağa kaldırmak, bölgenin turizmine katkı sağlamak amacıyla tescilli tarihi yapıda Hereke Halısı Üretim Atölyesi ve Kültürel Miras Müzesi kurduk. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı da projemize destek verdi. 2 milyon liralık proje. Projeyle hedefimiz Hereke halısını yeniden ayağa kaldırmak, kaybolmasını engellemek ve gelecek nesillere bu kültür mirasını aktarmak. Yine kadın istihdamını sağlamak. Kadınlarımızın, kızlarımızın, ipek halıyla ev ekonomilerine katkıda bulunacakları bir proje aslında. İlk etapta 25 kadının ev ekonomisine katkıda bulunacağı ortamı sağlamayı hedefliyoruz.”
Söğüt, “Evinde dokumak isteyen kadınlara tezgahını, ipeğini, desenini vereceğiz. Onlar evinde dokuyup getirip bize satacaklar. Gitgide inşallah sayısını artıracağız.” dedi.
Şener Söğüt, müze bölümünde ziyaretçilere Hereke halısının kozadan tezgaha uzanan üretim sürecini gösterdiklerini bildirerek, burada üretilen halıların hediyelik eşya olarak satışa sunulacağını kaydetti.
Hereke halısının eski günlerine dönmesi için önlerinde uzun ve zorlu süreç olduğuna işaret eden Söğüt, atıl haldeki Sümerbank fabrikasının da ayağa kaldırılmasıyla Hereke’nin halı piyasasının ve fuarlarının merkezi haline geleceğine inandığını sözlerine ekledi.
Usta öğretici Selma Batur da çocukluğunda her evde bir halı tezgahı bulunduğunu ancak artık kalmadığını belirterek, Körfez Belediyesinin açtığı atölyeyle bu mirası yaşatmaya çalıştıklarını ifade etti.
