Tarım ve Orman Bakanlığı’nın planlı üretim kapsamında oluşturduğu hayvancılıkta yeni destekleme modelini içeren, 2024-2026 Yıllarında Yapılacak Hayvancılık Desteklemelerine İlişkin Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete’de yayımlandı.
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Resmi Gazete’de yer alan karara ilişkin yazılı açıklama yaparak, yeni destekleme programı ile belirlenen kriterleri yerine getiren işletmelere ilave destekleme yapılacağını, bu sayede üretimde verim ve kalitenin artırılmasının sağlanacağını bildirdi. Yeni destekleme modelinin gıda arz güvenliği dikkate alınarak üretim planlaması ekseninde hazırlandığını belirten Yumaklı, hedeflerinin verimli, sürdürülebilir ve kalite bir üretim modeli olduğunu vurguladı. Ülke ihtiyacının yurt içi üretimle karşılanmasını hedeflediklerinin altını çizen Bakan Yumaklı, “Bu kapsamda yerli gen kaynaklarının korunması ve geliştirilmesi, kayıtların güncel tutulması ile üretim sürecinde yaşanan maliyet artışları ve fiyat istikrarsızlıkları gibi olumsuz koşullardan üreticilerin korunmasını planlıyoruz” ifadelerini kullandı.
Yumaklı, bu amaç ve hedefler doğrultusunda, önceki yıllarda uygulanan destekleme programlarının daha etkin bir yapıya kavuşturularak 2024-2026 yıllarını kapsayacak şekilde 3 yıllık yeni bir destekleme programı oluşturduklarına dikkati çekti. Yeni destekleme programı ile belirlenen kriterleri yerine getiren işletmelere ilave destekleme yapılacağını dile getiren Bakan Yumaklı, ayrıca, hayvancılık işletmeleri içinde önemli bir paya sahip olan aile işletmelerine ilk defa ilave destek verildiğini, kadınlara ve gençlere pozitif ayrımcılık yapıldığını kaydetti.
HAYVANSAL ÜRETİMİN DESTEKLENMESİ
Kararın öngördüğü düzenlemelere göre; hayvansal üretimde yeni destekleme programı temel hayvancılık ve ürün geliştirme destekleri olmak üzere iki gruba ayrılıyor. Temel hayvancılık destekleri; büyükbaş hayvancılık, küçükbaş hayvancılık, arıcılık ve ipek böceği faaliyetlerinin desteklenmesinden oluşuyor. Her bir destek için temel destek tutarı belirlendi. Aile işletmeleri, genç ve kadınlar, birinci derece örgüt üyesi ile planlama bölgeleri gibi yönlendirici kriterleri sağlayan yetiştiricilere temel destek tutarına ilave destek verilecek. Ayrıca suni tohumlama, soy kütüğü, yerli sperma, ari işletme, sürü yöneticisi (çoban) gibi verimlilik kriterlerine ilave destek sağlanacak.
Ürün geliştirme destekleri başlığı da çiğ süt, besilik erkek sığır (karkas), tiftik üretimi desteklerini kapsıyor. Her bir destek için temel destek tutarı belirlendi. Aile işletmeleri, genç ve kadınlar, birinci derece örgüt üyesi ile planlama bölgeleri gibi yönlendirici kriterleri sağlayan üreticilere temel destek tutarına ilave destek verilecek. Ayrıca ari işletme, kendi tankında soğutma, örgüt üzerinden pazarlama, karkas ağırlığı, kaliteli tiftik ve sözleşmeli üretim gibi verimlilik kriterlerine ilave destek verilecek.
KARAR KAPSAMINDAKİ YENİLİKLER
Üreticilerin gelecek yılları öngörebilmeleri için destek kararı ilk defa 3 yıllık olarak hazırlandı. Birim destek tutarları her yıl yeniden belirlenecek. Destekleme tutarları katsayılar üzerinden belirlenerek performansa dayalı bir destekleme sistemi oluşturuldu. Yeni modelde yönlendirici ve verimliliği artırıcı kriterleri sağlayanlar daha yüksek destek alacak, böylece verimli ve kaliteli üretim teşvik edilecek. Hayvancılık işletmeleri içinde önemli bir paya sahip olan aile işletmeleri ilk defa ilave destek alacak. Kadın ve genç yetiştiricilere ilk defa pozitif ayrımcılık yapılarak temel desteğe ilave destek verilecek. Tarımsal amaçlı örgütlerin derecelendirilmesi kapsamında; Birinci Derece Tarımsal Amaçlı Örgütlerin üye/ortakları temel desteğe ilk defa ilave destek alacak. Önceden anaç hayvanlar için ödenen küçükbaş destekleri ilk defa kuzu ve oğlaklar için ödenecek.
DESTEK TUTARLARI
Üretim planlamasının teşvik edilmesi kapsamında; süt ve besilik materyal üretim planlama bölgesi olarak belirlenen illerde doğan buzağı ve malaklar için temel desteğe yüzde 50, çiğ süt desteğinde ise süt üretim planlama bölgesi illerinde temel desteğe yüzde 40 ilave destekleme yapılacak. Hastalıktan ari işletmelerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması kapsamında; kaliteli damızlık materyalin yurt içi üretimle karşılanması için ari işletmelerde doğan dişi buzağı/malaklara temel desteğe ilk defa ilave olarak 4 katı daha fazla destekleme sağlanacak. Hastalıktan ari işletmeler veya Avrupa Birliği onaylı işletmelerde üretilen süt için temel desteğe ilave olarak 3 katı daha fazla destekleme yapılacak. Karar kapsamında 2024 yılında buzağı ve malaklar için bin TL/baş, kuzu ve oğlaklar için 200 TL/baş, arıcılık için 100 TL/kovan, ipek böceği için bin TL/kilogram, besilik erkek sığır (karkas) için 500 TL/baş, tiftik üretimi için 80 TL/kilogram, temel destek tutarı belirlendi.
DESTEK KRİTERLERLE KATLANIYOR
Yeni karar ile mevcut durumda verimlilik kriterlerini sağlayan bir aile işletmesi buzağı başına 2 bin 68 TL destek alırken, yeni model kapsamında 4 bin 800 TL destek alacak. İşletme sahibinin kadın ve/veya genç yetiştirici olması durumunda ilave 700 TL, birinci derece tarımsal amaçlı örgüt üyesi olması durumunda ilave 200 TL olmak üzere buzağı başına 5 bin 700 TL desteğe ulaşılacak. Halihazırda ari bir aile işletme 28 bin 680 TL destek alırken, yeni model kapsamında 77 bin TL desteğe ulaşılacak. Mevcut durumda 100 baş anaç koyun varlığına sahip bir aile işletmesi; anaç koyun, sürü yenileme, göçer ve çoban desteği dahil toplam 45 bin 400 TL destek almaktayken yeni model ile bir aile işletmesi, işletmede doğan kuzular için kadın ve/veya genç yetiştirici, birinci derece örgüt üyesi olması durumunda çoban desteği ile toplam rakam 85 bin 200 TL’ye çıkacak. Şu anda 100 kovana sahip bir arıcı 6 bin TL destek alırken, yeni model kapsamında 10 bin TL temel destek, genç ve/veya kadın arıcı olması durumunda ilave 4 bin TL, gezginci arıcı olması durumunda ilave 3 bin TL, birinci derece tarımsal amaçlı örgüt üyesi olması durumunda ilave 2 bin TL olmak üzere toplam 19 bin TL desteğe ulaşabilecek.
İpek böceği desteği kapsamında; mevcut durumda bir yetiştirici 14 kilogram yaş koza ve tohum desteği (1 kutu) için 5 bin 350 TL destek alırken, yeni model ile 14 bin TL temel destek, genç ve/veya kadın olması durumunda ise ilave 5 bin 600 TL, olmak üzere toplam 19 bin 600 TL destek alacak. Halihazırda 5 baş kombine ırka sahip besicilik yapan bir aile işletmesi 300 kilogram karkas için 2 bin 500 TL destek alırken, yeni model kapsamında 2 bin 500 TL temel desteğe ilave olarak, 300 kg karkas olması durumunda 2 bin TL, aile işletmesi olması durumunda 10 bin TL, genç ve/veya kadın yetiştirici olması durumunda 750 TL, birinci derece örgüt üyesi olması durumunda 500 TL olmak üzere 15 bin 750 TL desteğe ulaşılacak.
SU ÜRÜNLERİ DESTEKLERİ
Su ürünleri yetiştiriciliğinde proje kapasitesi 50 ton/yıl ve altı olan, kapalı devre üretim yapan, üretici birliğine üye olan ve birinci derece tarımsal amaçlı örgüte üye olan işletmelere her bir teknik kriter için temel destek tutarına ilave teknik kriter desteği verilecek. Küçük ölçekli balıkçılık desteği 2025 yılı için birim tutarları yüzde 43 ile yüzde 100 arasında artırıldı. Balıkçı gemisi sahibi veya ortağı kadınlara küçük ölçekli balıkçılık desteği yüzde 35 daha fazla ödenecek.
