iyzico, ETİD ve Dogma Alares tarafından hazırlanan Türkiye E-Ticaret Ekosistemi Raporu sonuçlarına göre; 2023 yılında Türkiye’de yüzde 132 büyüme gösteren e-ticaret satış hacmi, 1.855 milyar TL’ye ulaştı. Önceki yıllara göre 2023’te işlem sayısının yıllık büyüme oranı ise yüzde 23 oldu ve 2023 Türkiye’sinde 6 milyar adete yakın e-ticaret işlemi gerçekleşti. Buradan da ortalama sepet büyüklüğü 2023 yılında yüzde 108 büyüdü ve bir önceki yıla göre 255 TL artarak 492 TL’ye yükseldi. iyzico, Dogma Alares ve Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) iş birliğiyle hazırlanan ‘2023 Türkiye E-Ticaret Ekosistemi Raporu’nun sonuçları açıklandı. Rapora göre Türkiye’deki e-ticaret büyümesi 2020 yılından bu yana düzenli olarak artıyor.
Pandemi sonrası, 2021 yılına geçerken yüzde 69 olan Türkiye e-ticaret satış hacminin büyüme oranı bir sonraki yıl yüzde 110 olarak gerçekleşti. 2023 yılında ise yüzde 132 büyüyen e-ticaret sektörünün satış hacmi 1.855 milyar TL’ye ulaştı. 2020-2021 ve 2021-2022 arasında e-ticaret işlem sayısı sırasıyla yüzde 45 ve yüzde 43 büyürken 2023’te işlem sayısının yıllık büyüme oranı yüzde 23 oldu ve 6 milyar adete yakın e-ticaret işlemi gerçekleşti. Türkiye’nin e-ticaret hacmi ABD doları bazında değerlendirildiğinde ise 2022-2023 yıllarında yüzde 64 büyüyen e-ticaret pazarı, 2023 yılı sonunda eriştiği 78 milyar dolarlık büyüklük ile paydaşlar için geleceğe dair umut verici bir tablo ortaya koymaya devam ediyor. Yaklaşık 1.9 milyar TL’lik hacim değeri ile Türkiye’deki e-ticaret faaliyetleri, 2023 yılında Gayrisafi Yurt İçi Hasılanın (GSYİH) yüzde 6.8’ine karşılık geldi. Türkiye’deki perakende e-ticaret hacmi ise, toplam perakende hacminden aldığı yüzde 18,3’lük pay ile dijital dönüşümün perakende sektöründe etkili olduğuna işaret etti. Bir yandan e-ticaretin GSYİH’den aldığı payda devam eden artış trendi, öte yandan Türkiye’nin diğer ülkelerle kıyaslanmasında ortaya çıkan tablo, Türkiye’de e-ticaret sektörünün ciddi büyüme potansiyelini sürdürdüğünü gösterdi.
Raporda öne çıkan başlıklar şu şekilde sıralanıyor:
-Ortalama sepet büyüklüğü 2023 yılında yüzde 108 büyüdü ve 255 TL artarak 492 TL’ye yükseldi. Ortalama sepet tutarının aylara göre değişimi incelendiğinde çeşitli kampanyaların bulunduğu kasım ayı ortalama 795 TL ile ilk sırada yer aldı. 2022’de ilk sırada yer alan aralık ayı ise 2023’te kasım ayının ardından ikinci sıraya geriledi.
2023’te öne çıkan özel alışveriş günlerine bakıldığında ‘Black Friday’ haftası 2022’de olduğu gibi 2023 yılında da online alışverişlerde yılın en aktif haftası oldu. ‘Black Friday’ ve ‘Okula dönüş’ haftası dışındaki zaman dilimlerinde işlem hacmi, sayısı ve ortalama sepet tutarının genel ortalamaya oranlamasında azalma görüldü. Ortalama sepet tutarındaki en yüksek harcama 941 TL ile ‘Black Friday’ haftasında yapıldı. Bu dönemi ortalama 850 TL sepet tutarı ile ‘Single’s Day’ izledi. Kitap ve kırtasiye ürünlerinin düşük maliyetleri nedeniyle, okula dönüş haftası diğer özel günler arasında ortalama 566 TL sepet tutarı ile en düşük harcama yapılan dönem olarak kaldı.
-Türkiye’deki 18-65 yaş aralığında yer alan müşterilerin demografik profili incelendiğinde, toplam e-ticaret hacminin yüzde 42’sini 26-35 yaş grubu oluşturdu. E-alışveriş alışkanlığı ise 35 yaşın üstünde yaş artıkça azaldı ve 56-65 grubunda yüzde 2’ye kadar düştü.
-2023 yılında küresel e-ticaret ödemelerinin yüzde 63’ü kripto paralar, ön ödemeli kartlar ve BNPL gibi ödeme yöntemlerini içeren alternatif ödeme yöntemleri aracılığıyla gerçekleşti. Geleneksel ödeme yöntemlerinin kullanım oranı küresel ortalamanın neredeyse iki katı olan Türkiye, dijital finans ve ödeme sistemleri alanlarında hızlı gelişmeler göstererek potansiyelini değerlendirmeye bu yıl da devam etti.
-iyzico ile Öde yöntemi kullanan satıcılar üzerinden geçen e-ticaret işlemleri incelendiğinde kredi kartı ile yapılan ödemelerin işlem sayılarında yüzde 50, satış hacminde ise yüzde 65 pay aldığı görülüyor. Bir önceki yıla kıyasla satış hacminde 12 puan artış gösteren kredi kartı ödemeleri bu payı havale, EFT ve diğer ödeme yöntemlerinde yaşanan düşüşten aldı. Kredi kartlarından sonra ikinci sırada yer alan banka kartı ile yapılan ödemeler hem işlem sayısı hem de işlem hacmi olarak yüzde 1 civarında pay kaybetti.
-Bu yılın raporunda iyzico ile Öde yönteminin satış hacmindeki payının işlem sayısındaki payından yüzde 50 daha fazla olması iyzico ile Öde yöntemini tercih eden tüketicilerin diğer ödeme yöntemlerini tercih edenlere kıyasla işlem başına daha yüksek meblağ içeren e-ticaret aktivitelerinde bulunduğuna işaret etti.
-Rapora göre ilk 5 sırada yer alan sektörler toplam işlem hacminin yüzde 58,6’sı ve toplam işlem sayısının yüzde 50,2’sini oluşturdu. Moda ve aksesuar sektörü birinciliğini korumasına rağmen hem pazar hem işlem payında 7’şer puan kaybetti. İkinci sıradaki elektronik ve teknoloji sektörü pazar payını 2 puan işlem payını ise 0,6 puan artırdı. Kozmetik ve kişisel bakım sektöründe ise pazar payı görece stabil kalmasına rağmen, işlem payı 12 puana yakın önemli bir düşüş gösterdi.
-Satıcı aktiviteleri coğrafi bölge bazında incelendiğinde, satıcıların yüzde 62,8’ine sahip Marmara Bölgesi’nin satıcı sayısı açısından ilk sırayı aldığı gözlemlendi. Marmara’yı sırasıyla yüzde 12,6 ile İç Anadolu, yüzde 11,4 ile Ege Bölgesi izledi. Son sırayı ise yüzde 1,2 ile Doğu Anadolu Bölgesi aldı. İstanbul, satıcıların yarısından fazlasını bünyesinde bulundurarak, satıcıların şehirlere göre dağılımında açık ara farkla ilk sırada yer aldı. Aynı zamanda İstanbul’daki satıcılar ülkemizdeki toplam e-ticaret hacminin yüzde 90’ını, toplam e-ticaret işlem sayısının ise yüzde 77’sini gerçekleştirerek İstanbul’un bu açılardan da açık ara farkla liderliğini korumasına yol açtı.
-E-ticaret işlem sayısının saat dilimlerine göre dağılımı değerlendirildiğinde 2022’de olduğu gibi 2023’te de işlem sayılarının öğlen ve akşam saatlerinde homojen dağıldığı gözlemlendi. Buna karşın müşterilerin gece ve sabah erken saatlerde daha az işlem yaptığı görüldü. 15.00-18.00 arası zirve noktasına ulaşan işlem yoğunluğu; saat 18.00’dan sonra azalmaya başladı, 03.00-06.00 arasında dip noktasına ulaştı ve 06.00 sonrasında artışa geçti. 12.00’dan 00.00’a kadar olan saat diliminde işlemlerin yüzde 70’inden fazlasının gerçekleşmiş olması dikkat çekti.
“DÜNYADA E-TİCARET BÜYÜME HIZI DEVAM EDİYOR”
iyzico olarak 2021 yılından bu yana hazırlanan ‘2023 Türkiye E-Ticaret Ekosistemi Raporu’nu yayınladıkları için çok heyecanlandıran bir rapor olduğunu söyleyen iyzico Satış ve Pazarlamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Şebnem Dağ Güven, “Çünkü dünyaya baktığımızda e-ticaretin hızlıca büyümeye devam ettiğini görüyoruz. Gelişmiş ülkelerde e-ticaretin gayri safi yurt içi hasıladan aldığı pay yüzde 15 seviyelerine gelmiş durumda. Türkiye’de bu büyüme hızla devam ediyor. Geçtiğimiz seneye kıyasla yaklaşık 1.7 puanlık bir artışla e-ticaret, gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 6.8’ine ulaştı. Bu tabii ki bizi çok heyecanlandırıyor. Biz iyzico olarak finansal hizmetlerin demokratikleştirilmesi üzerine yola çıktık. E-ticarette ölçek bağımsız tüm kurumların dijitalleşmesi, e-ticarete açılması ve bunda faaliyet göstermeleri ve büyümeleri üzerine çalışıyoruz. Bu rakamlar Türkiye’nin büyüme anlamında çok büyük bir potansiyele sahip olduğunu gösteriyor ve bu hızlı büyüyeceğini de ima ediyor. iyzico olarak bunun yansımasını kendi rakamlarımızda da görüyoruz. 2023 senesinde 120 milyonun üzerinde bir hacim ve 120 binin üzerinde üye iş yeri ile kapattık. İşlem adetlerinde 215 milyon adetin üzerine ulaştık. Tüketiciler tarafında ise 6 milyon dijital cüzdana ulaşmış durumdayız. Önümüzdeki senede bu performansın devam edeceğine inanıyoruz” dedi.
“BİLİNİRLİK ARTTIKÇA KULLANIM DA ARTACAK DİYE DÜŞÜNÜYORUZ”
Yeni nesil alternatif ödeme yöntemleri dünyada çok yaygın olarak kullanıldığını belirten Güven, “Küresel e-ticarette işlemlerin yaklaşık yüzde 73’ü şimdi al sonra öde veya ön ödemeli kartlar, kripto ödemeler gibi alternatif ödeme çözümleri üzerinden geçiyor. Biz henüz bu seviyelerde değiliz. Türkiye olarak ödeme konusunda kredi kartı baskın bir ülkeyiz. 2023’e baktığımızda iyzico dijital cüzdan çözümümüzün aslında işlem adetlerinde yüzde 10, işlem hacminde ise yüzde 15’in üzerinde bir paya geldiğini görüyoruz. Bu da aslında tüketicilerin farkındalığı ve bu tarz çözümleri tercih etmesi açısından bizim için heyecan verici. Önümüzdeki dönemlerde de artacağını düşünüyoruz. Çünkü genç bir nesil çoğunlukta ve onlar bu tarz çözümlere daha çok adapte oluyor. Rakamlara detaylı baktığımızda dijital cüzdan ile yapılan ödemeler sepet büyüklüğünün kredi kartı il yapılan ödemelerden daha yüksek olduğunu görüyoruz. Cüzdanlar üzerinden sunulan ödeme çeşitliliği ve korumalı alışveriş güvenceleri gibi değerlerin yer ettiğini de görüyoruz. Bilinirlik arttıkça kullanım da artacak diye düşünüyoruz” ifadelerini kullandı.
“E-TİCARETİN TOPLAM PERAKENDEDEN ALDIĞI PAY DA ARTIŞ GÖSTERDİ”
Dogma Alares Kurucu Ortağı Erdal Güner ise “Yeni teknolojiler e-ticaret tarafında iş yapış süreçlerini geliştiriyor ve gelenesel yöntemleri büyük ölçüde yeniliyor. Bu yönüyle ilgili teknolojiler, küresel ticarette dengeleri değiştiren en büyük unsurların başında geliyor.E-ticaret satış hacmi ve işlem sayısındaki artışların yanı sıra, 2022-2023 arasında Türkiye’de e-ticaretin GSYİH’den aldığı pay ile perakende e-ticaretin toplam perakendeden aldığı pay da artış gösterdi. Türkiye’nin diğer ülkelerle karşılaştırılması da ilgili payların Türkiye’de henüz doygunluğa ulaşmadığına ve e-ticaret açısından önde gelen ülkeleri yakalamak için gelişim potansiyeli olduğuna işaret ediyor. Hem genel bağlamda hem de perakende özelinde e-ticaretin Türkiye ekonomisindeki konumunu gösteren bu gelişmeler, Türkiye’nin e-ticaret potansiyelinin önde gelen göstergeleri arasında kabul edilebilir. Pazarın daha da büyümesi için e-ihracatın önünün açılması ve kullanıcı firmaların sayısının artması oldukça önem taşıyor. Hedef pazarlarda ürünleri test etmek, müşteri deneyiminden faydalanarak yeni ürünler geliştirmek ve mevcut ürünlerde inovatif yaklaşımlar geliştirmek sektörün büyümesini kolaylaştıracak etmenler olarak ele alınmalı. Düzenli olarak hazırladığımız Türkiye E-Ticaret Ekosistemi Raporu yerel ve küresel ölçekte istatistikler ve eğilimlerin ışığında, Türkiye’deki e-ticaret faaliyetinin bugünü ve yarınını anlamak adına önemli bir kaynak olmaya devam edecek” dedi.
“TÜRKİYE’DEKİ E-TİCARET HACMİ ABD DOLARI BAZINDA ETKİLEYİCİ BİR BÜYÜME PERFORMANSI GÖSTERİYOR”
Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) Başkan Yardımcısı Emre Ekmekçi de “Türkiye’deki e-ticaret hacmi ABD doları bazında değerlendirildiğinde etkileyici bir büyüme performansı gösteriyor. Özellikle 2022-2023 arasındaki büyüme rakamlarını paydaşlar için geleceğe dair umut verici bir tablo olarak kabul edebiliriz. Türkiye’deki e-ticaret payını genel ihracat içindeki payına kıyasla daha da arttırmamız gerekiyor. E-ticaretin GSYİH’den aldığı pay, artış trendi gösterse de diğer ülkelerle kıyaslandığında, Türkiye’de e-ticaret açısından hala bir potansiyel bulunduğunu söyleyebiliriz. Başta ülkemize gelen yabancı turistler olmak üzere yabancı müşterilere nasıl daha fazla ürün satabileceğimize ve pazarları nasıl çeşitlendireceğimize odaklanabiliriz. Bununla birlikte ülkemizde genç nüfusun fazla olması ve bu demografik grubun teknolojiyi benimseme hızlarının yüksek olması sektörün büyümesi açından bir avantaj. Yapay zeka (AI) destekli teknolojilerin e-ticaret üzerindeki etkileri daha belirgin hale geldi. Üretken yapay zekanın sunduğu yenilikler sayesinde e-ticaretin katlanarak büyüyeceğini söyleyebiliriz. Örneğin, üretken yapay zeka teknolojisiyle çalışan sanal deneme teknolojisi çevrimiçi alışveriş deneyimini büyük ölçüde iyileştiriyor ve e-ticaret alanında ciddi avantajlar sağlayacak. Dolayısıyla e-ticaret alanında faaliyet göstermek isteyen tüm işyerlerinin bu alanlara da odaklanması gerekiyor” ifadelerini kullandı.